Riedel verpakt haar sappen al bijna 50 jaar in drankenkartons. Omdat een licht- en luchtdicht pak beter is voor het sap en omdat de ecologische footprint van een kartonnen verpakking significant kleiner is dan die van een PET-fles. “Als karton beter is voor onze sappen, en beter is voor het milieu, dan ga je toch geen plastic gebruiken?”
“Wat deze discussie soms behoorlijk ingewikkeld maakt”, zegt Riedel-directeur Bas Boswinkel ergens halverwege het gesprek, “is dat we geregeld verwijten krijgen waar we niet zoveel mee kunnen. Zoals dat wij voor een kartonnen drankenverpakking zouden kiezen om de statiegeldregeling te ontduiken. En dat terwijl 98% van onze sappen als puur sap helemaal niet onder de statiegeldregeling valt. Er valt dus niet veel te ontduiken. Daarbij komt dat kartonnen verpakkingen gewoon veel beter voor het milieu zijn dan PET-flessen, het is dan ook niet voor niets dat het gebruik van kartonnen verpakkingen een belangrijk onderdeel is van onze duurzaamheidsstrategie. En die strategie is ambitieus, dat mag iedereen weten.”
‘Wij zijn ambitieus, dat mag iedereen weten’
Vandaar dit interview. De Riedel-directeur wil graag duidelijk maken hoe het zit met de duurzaamheidsstrategie van de Nederlandse fabrikant van vruchtensappen, en de daaruit vloeiende logische keuze voor kartonnen verpakkingen in plaats van PET-flessen. “Wij willen goed zijn voor mens en natuur”, vertelt Boswinkel, “dat betekent concreet dat we CO2-neutraal willen produceren in 2030. Het is daarnaast onze ambitie om het gebruik van fossiele grondstoffen te minimaliseren door zoveel mogelijk hernieuwbare grondstoffen te gebruiken. We willen het gebruik van fossiele brandstoffen drastisch terugbrengen door zoveel mogelijk over te stappen op biostoom en zelf stroom op te wekken met zonnepanelen op de daken van onze fabrieken. Een ander belangrijk streven is om in 2030 alleen nog maar CO2-neutraal fruit gebruiken.” Boswinkel erkent dat dit ambitieuze maar volgens hem geen onhaalbare doelstellingen zijn. “Dit is een onderwerp dat iedereen aangaat. Daarom vind ik het ook zo belangrijk om ons duurzaamheidsbeleid toe te lichten, en om te luisteren naar de ideeën van anderen. We hoeven het daarbij niet altijd eens te zijn, als de discussie maar wordt gevoerd op basis van feiten.”
Dat is ook de reden waarom Riedel in 2022 aanklopte bij het IFEU, het Institut für energie- und Umweltforschung uit het Duitse Heidelberg. Dit onafhankelijke onderzoeksinstituut houdt zich al veertig jaar bezig met onderzoek naar milieu en duurzaamheid. Boswinkel: “Wij verpakken onze sappen al bijna vijftig jaar in kartonnen verpakkingen omdat zo’n pak het sap het beste beschermt tegen zuurstof en licht. Hierdoor blijft de kwaliteit van het sap het beste behouden. Maar het is ook de meest duurzame manier om sappen te verpakken. Daarom zijn we met de kleinverpakkingen van Appelsientje, CoolBest en DubbelDrank eerder dit jaar overgestapt van PET naar karton.”
Het gebruik van kartonnen verpakkingen is niet in de ogen van iedereen de meest duurzame oplossing. “Dat is precies de reden waarom we een onafhankelijk instituut als het IFEU hebben gevraagd om een life cycle analysis van onze verpakkingen te maken, van grondstof tot productie en recycling. De onderliggende vraag bij dit onderzoek was: welk verpakkingsmateriaal kunnen we met het oog op onze duurzaamheidsdoelstellingen het beste gebruiken voor het verpakken van onze sappen?”
In augustus 2022 rapporteerde het IFEU haar bevindingen. De onderzoekers hebben de CO2-uitstoot van Riedels kartonnen verpakkingen vergeleken met Riedels dubbellaagse PET-flessen. Boswinkel: “Karton blijkt maar liefst 74% minder CO2-uitstoot te hebben dan onze PET-flessen. Verder besparen we meer dan 95% aan fossiele materialen en gebruiken we bij karton geen fossiel plastic. Kortom, als je inzet op het beperken van CO2-uitstoot en reductie van het gebruik van fossiele grondstoffen zoals wij doen, zou je voor het verpakken van sap wel gek zijn om PET-flessen te gebruiken. In kartonnen verpakkingen blijft de kwaliteit van het sap beter gewaarborgd, maar het is ook beter voor het milieu. Daarover kan geen enkel misverstand bestaan.”
‘We willen de discussie voeren op basis van feiten’
Einde discussie, zou je zeggen, maar hoe logisch de keuze voor karton in het geval van Riedel ook is, het bedrijf krijg geregeld het verwijt te kiezen voor karton om de statiegeldregeling deze te ontwijken. Boswinkel: “Vooropgesteld: wij zijn helemaal niet tegen het principe van statiegeld. Als er statiegeld komt op kartonnen verpakkingen, dan doen wij zeker mee. Maar 98% van onze sappen valt als puur sap helemaal niet onder de huidige statiegeldregeling, welke verpakking we ook zouden gebruiken. Dus er valt helemaal niks te ontwijken! Wij kiezen juist voor kartonnen verpakkingen omdat we een zo groot mogelijke CO2-reductie willen. Dat is een bewuste keuze om onze ecologische footprint zo klein mogelijk te houden. En dat zouden meer partijen moeten doen.”
Boswinkel stelt bovendien dat Riedel’s beleid in overeenstemming is met wat de Europese beleidsmakers op dit gebied in petto hebben: “Onze keuze voor karton sluit naadloos aan bij wetgeving die de Europese Unie in voorbereiding heeft. Via de Packaging and Packaging Waste Directive wil de EU het gebruik van plastic in verpakkingen zoveel mogelijk beperken. En als je dan toch plastic moet gebruiken, zegt de EU, dan moet je recyclen. Recyclen is dus niet het doel maar het middel. Het doel is ervoor te zorgen dat we zo min mogelijk CO2 uitstoten en dat er zo min mogelijk plastic in het milieu terecht komt.”
“En dan verbaas ik me als ik sommige reacties op social media zie en lees of vragen van journalisten krijg over onze vermeende ‘statiegeldontduiking’ of de zogenaamde enorme hoeveelheid plastic en aluminium in onze verpakkingen. Misschien hadden we het eerder of anders moeten uitleggen, maar als we vertellen dat onze pure sappen niet onder de statiegeldregeling vallen, en dan hebben we het over 98% van alle producten van Riedel en dat we uitsluitend plant based plastic gebruiken en het laagje aluminium dat nu in de pakken zit in de loop van 2023 zullen vervangen voor een plant based alternatief, dan is het meestal duidelijk. Uit onderzoek blijkt overigens ook dat een meerderheid van de Nederlandse bevolking liever een kartonnen pak heeft dan een PET-fles. En geef ze eens ongelijk: als karton beter is voor het product en het milieu, dan ga je toch geen plastic gebruiken?”
Hoe zit dat met kartonnen verpakkingen en zwerfafval? Ook die vraag krijgt Riedel geregeld. Boswinkel: “Bijna 100% van alle kartonnen verpakkingen komt in het reguliere afvalsysteem terecht. Slechts 0,5% van al het zwerfafval is aan te merken als drankkarton. Statiegeld zou dus niet of nauwelijks invloed hebben op het inzamelingspercentage op het aandeel van karton in het zwerfafval. Eenmaal in dat afvalsysteem wordt 31% van het materiaal er uitgefilterd voor hergebruik en de rest wordt gebruikt voor energieopwekking. In het geval van onze verpakkingen gaat het hoofdzakelijk om bio-based en dus afbreekbaar karton. Natuurlijk stimuleren wij initiatieven om meer karton te recyclen en zijn we actief in Nederland Schoon.”
Een belangrijke verbeteringsmogelijkheid voor recycling is het dunne aluminium laagje dat is nodig om het pak licht- en luchtdicht te maken. Het gaat om 0,66 gram, zo’n 4% van het materiaal, maar wel met een grote impact. Boswinkel knikt. “We werken samen met onze leverancier hard aan een plant based alternatief. We hebben het afgelopen jaar de eerste aluminiumvrije verpakkingen geproduceerd en we verwachten dit in 2023 een vervolg te geven. Verpakkingen zonder aluminium betekent dat we in 2023 nog minder CO2 uitstoten, geen fossiele grondstoffen meer gebruiken en al het karton in onze verpakkingen afbreekbaar zal zijn. Nog een argument om niet te kiezen voor PET.”
Er moet Boswinkel nog iets anders van het hart. “We zijn de afgelopen tijd geregeld met onze klanten in gesprek over onze keuze voor sapverpakkingen. Er wordt van buiten druk uitgeoefend om alleen verpakkingen met statiegeld in het schap te zetten in verband met recycling. Feit is echter dat er dit moment bij PET-verpakkingen voor sap een recycle percentage van minder dan 50% wordt gehaald. Hierdoor is de CO2 uitstoot significant hoger dan die van karton. Maar zelfs bij een recycling percentage van 95% van PET blijkt uit het IFEU-onderzoek dat karton het wint als meest duurzame verpakking.” En als dat percentage hoger wordt dan 95%? “Dat kan niet want een PET-flesje kan slechts tussen de zeven en twaalf keer worden gerecycled”, aldus Boswinkel. “Dat betekent concreet dat er bij de productie van iedere PET-fles naast gerecycled materiaal nieuw plastic moet worden toegevoegd. Elke fles bestaat dus voor minimaal 8% uit fossiele grondstoffen. De enige manier om in Nederland 100% gerecyclede PET-flessen op het schap te krijgen, is uit een ander land gerecycled materiaal aan te voeren. En dat is mijn ogen toch een beetje circulariteit op de vierkante centimeter, want dan moet je je in dat andere land meer fossiele grondstoffen gebruiken. Deze discussie kan soms knap ingewikkeld zijn, maar het is wel belangrijk alle feiten onder ogen te zien, en met elkaar de discussie op basis van feiten te blijven voeren. En daarom blijven we ook in de toekomst alle serieuze gesprekspartners uitnodigen, om onze aanpak zo duurzaam mogelijk te maken.”
